1933
Encyclopedic entry
Alumbrados
Alumbrados, ook Iluminados (Verlichten) en Dejados (Verlatenen) genoemd. In het begin der 16e eeuw een groep personen, die in verwantschap met de Protestantsche leer den nadruk legden op het innerlijk verkeer met God, en door de oefening van het overwegend gebed tot goddelijke begenadiging meenden te komen. Zij achtten zich door den H. Geest verlicht, verwierpen de heiligenvereering en verloren zich in de beschouwing, zonder waarde te hechten aan de goede werken en vervielen aldus[2] in quiëtisme. In de beschouwing gaat de ziel geheel in God op. Heeft zij die volmaaktheid bereikt, dan kan niets haar meer schaden. Al wat de ziel hindert in de overweging en beschouwing, alle geboden, welke haar tot iets anders verplichten, zijn uit den booze. De H. Geest leidt de zijnen innerlijk. Verschillende A. geraakten onder den invloed dezer meeningen in hun gebeden in extatischen toestand, zagen visioenen, ontvingen de wondteekenen enz. De beweging begon in het Z. van Spanje, doch vond door geheel het land aanhang. Vrome en heilige personen steunden vooral in den beginne de beweging door aanbeveling van het overwegend gebed en aandringen op innerlijk leven. De voornaamste godgeleerde der A. is Juan de Valdes, die ten slotte bijna een neo-platoonsch pantheïsme leerde. De meesten gingen niet zoo ver. Eenzijdige ontwikkeling voerde tot grove misstanden en misbruiken. Dit leidde bij de Spaansche Inquisitie tot zeer strenge maatregelen, waarbij ook vele goede geschriften en heilige personen veroordeeld werden om vermeende bevordering der gevreesde beweging. De groot-inquisiteur Fernando de Valdes, aartsbisschop van Sevilla, vooral gesteund door Melchior Cano O.P., trad zeer streng op. In twee Indices van 1551 en 1559 werden, behalve vele verderfelijke geestelijke werken, ook tal van boeken, die in dien tijd tot misvatting konden leiden, o.a. van Hendrik Herp en Dionysius den Karthuizer, verboden, zoodat zelfs een H. Teresia klaagde, van al haar mooie boeken te zijn beroofd. De zeer gematigde geschriften van P. Balthasar Alvarez S.J. en de invloed van P. Dominicus Bannez O.P., van de H. Teresia en vele anderen deden geleidelijk het goed recht van het ware mystieke leven weer erkennen en luidden een glorie-tijdperk der Spaansche mystiek in.
Brandsma
© Nederlandse Provincie Karmelieten
Published: Titus Brandsma Instituut 2022