Gerhard Tersteegen

1938

Encyclopedic entry

Gerhard Tersteegen

^[1]

Tersteegen, Gerhard, Prot. mystiek schrijver.* 25 Nov. 1697 te Mörs (Rijnland), † 3 April 1769 te Mülheim a.d. Roer. Op 16-jarigen leeftijd wordt hij door Gods genade geraakt, “gewekt”. In 1724 wijdt hij zich door een formeele akte, met zijn bloed geschreven, in een soort trouwbelofte of “Verschreibung” aan Jesus toe. In 1727 sticht hij op het landgoed Otterbeck, tusschen Mülheim en Elberfeld, een pelgrimshuis, waar vele gelijkgezinden met hem samenkwamen, enkelen blijvend, de meesten tijdelijk, het middelpunt van een grooten piëtistischen kring van uitgang uit zichzelf en ingang in God, voor T. den “Weg der Wahrheit”. Dit is een gave Gods, een “Überführung” tot het wezenlijke en inwendige, tot den zielegrond, die zich tenslotte in zijn grond, die God is, verliest. Het geloof is de ziel van het geestelijk leven en beteekent “het wonen van Christus in de ziel en van de ziel in Christus en het één worden met Hem”. Overgave aan God in lijdelijkheid en vertrouwvolle rust. Beeldloos, verstandloos en willoos laat de ziel zich door God verlichten in het “donker geloof” . Het inwendige Christendom leeft in alle Kerken en de ziel er van is de ingang in God. Men heeft zijn mystiek daarom een heimwee-mystiek genoemd, tegelijk van een quietistisch en een dynamisch karakter. Zijn te sterk innerlijke opvatting van het Christendom deed hem trouw blijven aan het Protestantisme en hield hem terug van de Kath. Kerk, ofschoon hij haar mystieken las, bewonderde en in vele goede vertalingen en bloemle- [235] zingen uitgaf. Van zijn Brieven verscheen een Ned. uitgave te Hoorn in 1772. Doordat T. de nalatenschap ontving van den gelijkgezinden Ned. mysticus Peter → Poiret, kwam hij ook in betrekking tot den kring van madame de la Mothe → Guyon, wier leven hij later inleidde en vertaalde. Zijn geschriften kenmerken zich door grooten eenvoud en innerlijkheid.

Uitg.: Ges. Schriften (8dln Stuttgart 1844-’45); Auswahl von Tim Klein (1925) – Lit.: prof. dr. W.J. Aalders, Groote Mystieken (1914); id. Mystiek (1928); M. Wieser, Der sentimentale Mensch gesehen aus der Welt Holländischer und Deutscher Mystiker im 18. Jhdt (1928).

Brandsma

© Nederlandse Provincie Karmelieten

Published: Titus Brandsma Instituut 2022